ศูนย์สารสนเทศ
มีชื่อเรียกต่างๆกัน เช่น ศูนย์เอกสาร หรือศูนย์บริการเอกสาร(Documentation
Center) ศูนย์สนเทศหรือศูนย์สารนิเทศ (Information
Center) ศูนย์ข้อมูล(Data Center) ศูนย์วิเคราะห์สารสนเทศ
(Information Analysis Center) ศูนย์แนะแหล่งสารสนเทศหรือศูนย์ถามต่อ
(Referral Center)
การจัดตั้งศูนย์สารสนเทศเป็นพัฒนาการของห้องสมุดเฉพาะ
เกิดขึ้นในช่วงที่มีกระแสสารสนเทศท่วมท้น แต่ขาดประสิทธิภาพในการจัดเก็บและเรียกใช้ดูข้อมูลเฉพาะสาขาวิชา
ดังนั้นศูนย์สารสนเทศจึงจำกัดขอบเขตสาขาวิชาให้อยู่ในวงแคบเพื่อรวบรวมสารสนเทศให้ได้ลึกซึ้งและครบถ้วน
ศูนย์สารสนเทศมีพื้นฐานการดำเนินงานคล้ายห้องสมุดแต่มีความแตกต่างจากห้องสมุดคือ
1. ศูนย์สารสนเทศทำหน้าที่คัดเลือก รวบรวมสารสนเทศที่มีขอบเขตเนื้อหาเฉพาะเจาะจงลึกซึ้งกว่าห้องสมุด
เช่น ศูนย์สารสนเทศทางข้าว ศูนย์สารสนเทศด้านวัสดุและเทคนิคการหีบห่อ
เป็นต้น
2. ศูนย์สารสนเทศเน้นการจัดเก็บสะสมและบริการเอกสารสิ่งพิมพ์ประเภทรายงานการวิจัย
รายงานการประชุมสัมมนา สิ่งพิมพ์ทางการค้า สิ่งพิมพ์ที่เผยแพร่ในวงจำกัด
แต่ห้องสมุดเน้นการเก็บสะสมและบริการสิ่งพิมพ์เป็นรูปเล่ม
เช่น หนังสือ วารสาร เป็นต้น
3. ศูนย์สารสนเทศมีบริการเฉพาะเจาะจงถึงตัวผู้ใช้และให้บริการตามความต้องการของผู้ใช้มากกว่าห้องสมุด
4. บุคลากรศูนย์สารสนเทศมักเป็นผู้เชี่ยวชาญเฉพาะวิชา
(Subject specialist) มีความรู้ในเนื้อหาวิชาสาขานั้นซึ่งเรียกว่า
นักเอกสารสนเทศ (Information specialist) บุคลากรของห้องสมุดเป็นบรรณารักษ์ซึ่งศึกษาทางด้านบรรณารักษศาสตร์และมีความรู้กว้างไม่เฉพาะเจาะลึก
5. ศูนย์สารสนเทศจัดหาเครื่องมืออิเล็กทรอนิกส์เพื่ออำนวยความสะดวกในการสืบค้นและเผยแพร่สารสนเทศ
เช่น สร้างฐานข้อมูลและจัดทำสาระสังเขปตลอดจนจัดทำสารสนเทศใหม่
จึงสามารถให้บริการและเผยแพร่สารสนเทศได้รวดเร็วและมีประสิทธิภาพมากกว่าห้องสมุด
ศูนย์สารสนเทศ เป็นต้นแหล่งจัดเก็บและรวบรวมเอกสารเฉพาะสาขาวิชาหรือเฉพาะเรื่อง
ที่มิได้พิมพ์เผยแพร่ทั่วไป เช่น
- รายงานการประชุม
- รายงานการวิจัยรายงานเชิงวิชาการ
(research reports, technical reports)
- เอกสารเฉพาะของหน่วยงานของรัฐบาลและเอกชน
เป็นต้น
- วารสารและวารสารวิจัย (periodicals)
- สิ่งพิมพ์ของสถาบัน (institutional
publications)
- รายงานการประชุมทางวิชาการหรือเอกสารประชุม
(conference proceedings / symposia)
- จุลสาร (pamphlet)
- นามานุกรม หรือ ทำเนียบนาม (directories)
ตัวอย่างศูนย์สารสนเทศในประเทศไทย
สถาบันวิจัยสังคม
มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
ศูนย์ข้อมูลมติชน
ศูนย์ข้อมูลไทยศึกษา
ศูนย์ข้อมูลทางเทคโนโลยี (สมาคมส่งเสริมเทคโนโลยี(ไทย-ญี่ปุ่น))
ศูนย์ข้อมูลพลังงานแห่งชาติ (สำนักงานพลังงานแห่งชาติ)
ศูนย์ข้อมูลพัฒนาภาคเหนือ (สมาคม Y.M.C.A)
ศูนย์ข้อสนเทศการวิจัย (สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ)
ศูนย์สารสนเทศสิรินธร (มหาวิทยาลัยมหาสารคาม)
ศูนย์เอกสารแห่งประเทศไทย (สถาบันวิทยบริการ
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย)
|